خرید فن کارت گرافیک

چرا کارت گرافیک به فن احتیاج دارد؟

نه تنها کارت گرافیک، بلکه هر قطعه کامپیوتری باید خنک شود. اما چرا؟ دلیل آن در فیزیک کوانتوم نهفته است. همان‌طور که می‌دانید، بیشتر قطعات میکرو الکتریکی مانند ترانزیستورها، دیودها، خازن‌ها و … از نیمه هادی‌هایی مانند سیلیکون و ژرمانیوم ساخته شده‌اند. خواص الکتریکی مانند رسانایی و مقاومت این عناصر با تغییرات بسیار جزئی در دما به میزان بسیار بالایی تغییر می‌کند و همچنین باعث کاهش دقت و عملکرد قطعه می‌شود. بنابراین لازم است تا نسبت به خرید فن کارت گرافیک اقدام نمایید تا بتوانید از آن عملکرد ایده‌آلی داشته باشید.

در واقع گرمای بیش از حد، فرآیند هرگونه وسایل الکترونیکی را با اختلال همراه می‌سازد. گاهی نیز گرمای بیش از حد می‌تواند باعث آسیب رسیدن به قطعهٔ اصلی و اجزای مرتبط با آن شود. خنک‌کننده یا فن در تلفن‌های همراه چندان مهم نیست، زیرا گرمای تولید شده در این دستگاه‌ها بسیار کم است. اما در لپ‌تاپ، رایانه و سرور داشتن فن از اهمیت بالایی برخوردار است.

کارت‌های گرافیک همواره حجم زیادی از اطلاعات به‌ویژه در «بازی»‌ و «رندر کردن» پردازش می‌کنند، این پردازش باعث بالا رفتن فرکانس در این قطعه و در نتیجه افزایش گرما و داغ شدن GPU خواهد شد. اگر این گرما توسط فن خنک نشود باعث کاهش عملکرد و در نتیجه سوختن کارت گرافیک خواهد شد.

علاوه بر این فن کارت گرافیک باید VRM (ماژول تنظیم‌کننده ولتاژ و مدار تبدیل ولت) و و تراشه GPU و تراشه‌های حافظه (که انرژی بیشتری نسبت به رم کامپیوتر معمولی مصرف و در نتیجه گرمای بیشتری تولید می‌کنند) را خنک کند.

همچنین پردازنده کارت گرافیک نسبت به پردازنده CPU انرژی بیشتری مصرف می‌کند و فن‌های کارت گرافیک نسبت به فن سی‌پی یو توان مصرفی (TDP) بیشتری دارند.

در نتیجه اگر یک فن کم اندازه بر روی کارت‌های گرافیک استاندارد نصب کنید، خطر بالاتری از کند شدن کارت به دلیل گرما را تجربه خواهید کرد. در واقع عدم قرار دادن یک فن با میزان خنک‌کنندگی متناسب خطر آسیب رساندن به پردازنده GPU را به همراه خواهد داشت. زیرا تراشه‌های GPU دارای رویه فلزی برای محافظت نیستند (بیشتر در پردازنده‌های قدیمی) و فن‌ها به‌طور مستقیم روی سیلیکون قرار می‌گیرند.

عملکرد فن کارت گرافیک

فن کامپیوتر به هر فن داخل یا متصل به کیس کامپیوتری گفته می‌شود که برای خنک کننده فعال استفاده می‌شود. فن‌ها برای کشیدن هوای خنک‌تر به داخل کیس از بیرون، بیرون راندن هوای گرم از داخل و انتقال هوا از طریق هیت سینک برای خنک کردن یک جزء خاص استفاده می‌شوند.

فن کارت گرافیک به منظور خنک نگه داشتن این قطعه استفاده می‌شود. عملکرد فن‌ها بدین صورت است که هوای خنک را از بیرون کیس به داخل و هوای گرم را از داخل به بیرون منتقل می‌کنند.

بیشتر فن‌های GPU بر روی یک مکانیسم ورودی کار می‌کنند، یعنی هوای بیشتری نسبت به هوای آزاد می‌کشند. این فرآیند به ایجاد فشار مثبت (هوا سردتر) کمک می‌کند و باعث می‌شود تا ذرات گرد و غبار را به درون سیستم راه پیدا نکند. در حالت کلی شما باید هدف از خرید فن کارت گرافیک را بدانید تا بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید.

انواع فن کارت گرافیک

فن کارت گرافیک برای خنک کردن واحد پردازش گرافیکی روی کارت گرافیک استفاده می‌شود. این فن‌ها در کارت‌های قدیمی به‌دلیل اتلاف انرژی اهمیت زیادی نداشتند، اما با پیشرفت تکنولوژی امروزه بیشتر کارت‌های گرافیک به‌ویژه گرافیک‌های سه‌بعدی و بازی به فن‌های اختصاصی نیاز دارند.

برای کارت‌های گرافیک یا حتی اورکلاک، داشتن جریان آزاد هوا به داخل و خارج بسیار مهم است، تا حدی که در کارت‌های گرافیکی امروزی، برای خنک کردن هیت‌سینک‌های زیر این قطعه به یک فن دیگر نیاز است.

در نسخه‌های قدیمی کارت گرافیک در نسخه‌های قدیمی، فن اختصاصی یا چند فن وجود نداشت، زیرا به‌دلیل ساختار این قطعات، اتلاف گرما بسیار کم بود. اما در حال حاضر با توجه به کارت‌های گرافیکی اختصاصی به‌ویژه برای گیمرها، فن کارت گرافیک با تغییرات زیادی همراه شده است. شما باید با انواه این فن‌ها آشنا باشد تا هنگام خرید فن کارت گرافیک مشکلی برایتان پیش نیاید. رایج‌ترین انواع فن کارت‌های گرافیک عبارتند از:

فن‌های دمنده یا Blower

فن با عملکرد دمنده که با نام Closed Air نیز شناخته می‌شود، از مکانیزم تک فن استفاده می‌کنند. این مدل در بیشتر کارت‌های گرافیکی اصطلاحاً ارجاعی یا Reference استفاده می‌شود. کمپانی‌های انویدیا و AMD را می‌توان پایه‌گذار این مدل فن دانست. عملکرد فن Blower نسبتاً ساده و بر پایه تک فن است. در این مدل فن‌ها هوای گرم را توسط باله‌های سینک حرارتی از قسمت پایین به بیرون منتقل می‌کنند. عمدتاً فن‌های Reference در کیس‌های mini-ITX استفاده می‌شوند. اما به‌دلیل این‌که در بالاترین سطح کارت گرافیک قرار می‌گیرند تا حدودی نسبت به دیگر فن‌ها (به دلیل دسترسی کمتر به جریان هوا) گرما را نگه می‌دارند.

بنابراین برای سیستم‌هایی که یک کارت گرافیک دارند و کاربر با نرم‌افزارهای سنگین کار نمی‌کند، مناسب خواهد بود و در این شرایط می‌توانید خرید فن کارت گرافیک خود را تکمیل کنید. از طرف دیگر، برای این‌که فن بتواند هوای گرم را به بیرون منتقل کند باید سریع‌تر بچرخد در نتیجه نسبت به دیگر فن‌ها مستعد تولید دما و نویز بالاتر است. از این مدل می‌توانید برای سیستم‌هایی که چند GPU دارند و هر کدام نیاز به فن جداگانه دارند، استفاده کنید.

فن‌های غیردمنده یا Non-Blower

فن‌های غیردمنده که با نام خنک‌کننده‌های فضای باز یا Open-air در بازار IT شناخته می‌شوند، رایج‌ترین نوع خنک کننده در کارت‌های گرافیک هستند. این مدل فن‌ها توسط شرکت‌هایی مانند EVGA، Gigabyte، Sapphire، MSI، XFX و بسیاری دیگر تولید می‌شوند. اگرچه این شرکت‌ها فن کارت دمنده نیز تولید می‌کنند اما بیشترین تنوع را در مدل غیردمنده دارند.

پشت کارت‌های Open-air یا Non-Blower باز است و خنک‌کننده‌ها از فن‌های تک، دوتایی یا سهتایی ساخته شده‌اند که با دمیدن هوای سرد از محیط خارجی روی هیت‌سینک GPU را خنک می‌کنند. در این مدل از هیت‌سینک‌های کوچک استفاده می‌شود و معمولاً پره‌هایی برای عبور دادن لوله‌های حرارتی در نظر گرفته می‌شود.

در کارت‌های گرافیک با فن Open-air به‌دلیل این‌که یک ورودی و یک خروجی برای جریان هوای مناسب در نظر گرفته شده فضای خنک‌تری را ایجاد می‌کنند و همچنین می‌توانند هوای گرم را از تمام جهات خارج سازند.

یکی از بزرگترین مزایای این مدل فن این است که به‌دلیل داشتن جریان هوای ثابت، نه تنها دمای سیستم بالا نمی‌رود بلکه سیستم با سر و صدای نیز همراه نخواهد بود.

فن All-in-One یا Closed-Loop Coolers

خنک‌کننده‌های All in One به‌دلیل مکانیزم عالی که در کنترل ورود و خروج دارند، در میان کاربران بسیار پرطرفدار هستند. در واقع فن AIO به دلیل کنترلی که در خروجی دارد نسبت به مدل‌های قبلی هوای گرم را نگه نمی‌دارد و طراحی آن به‌گونه‌ای است که با خنک‌کننده‌های مایع هم‌تراز هستند.

داشتن خروجی خارج از کیس یکی از مزایای این مدل فن‌ها هستند. تنها نقظه ضعف All in One را می‌توان قیمت آن دانست. با این‌حال اگر می‌خواهید افزایش عملکرد و همچنین افزایش جریان هوا در طول اورکلاک را تجربه کنید، باید سراغ فن با عملکرد All in One بروید.

قیمت فن کارت گرافیک

قیمت فن کارت گرافیک به عوامل مختلفی مانند فرم فاکتور (عملکرد فن)، مدل، اصل یا غیراصل و… بستگی دارد. نکتهٔ دیگری که در هنگام خرید فن کارت گرافیک باید حتماً در نظر بگیرید داشتن گارانتی اصلی است. در واقع برای این‌که بتوانید بهترین عملکرد را از فن کارت گرافیک دریافت کنید باید به فروشندگان معتبری مراجعه کنید که محصول اصلی همراه با گارانتی معتبر را ارائه کنند. پیشنهاد ما این است که برای خرید فن کارت گرافیک به صورت آنلاین یا حضوری می‌توانید به مدیران شاپ مراجعه کنید. این مجموعه با بهره‌مندی از مشاورین متخصص در زمینهٔ قطعات کامپیوتری، همواره محصولات با کیفیت را با قیمت مناسب در اختیار خریداران قرار می‌دهد.

نکات مهم در خرید فن کارت گرافیک

برای خرید فن کارت گرافیک مناسب و استاندارد دانستن برخی از جزئیات بسیار مهم است، به‌ویژه اگر از کارت‌های گرافیک Nvidia و AMD استفاده می‌کنید.

اندازه فن

مهم‌ترین نکته و اولین قدم در خرید فن کارت گرافیک در نظر گرفتن سایز و اندازه فن است.

برای این‌کار با استفاده از خط‌کش یا متر قطر فن را اندازه‌گیری کنید (به‌ویژه اگر قصد دارید فن کارت گرافیک قبلی را تعویض کنید). اگر سایز فن متناسب با فن قبلی نباشد، به‌درستی جا نخواهد شد.

همچنین در برخی مواقع دیده شده که علت علت نچرخیدن فن کارت گرافیک و روش‌های رفع مشکل آن در دقت نکردن به سایز و اندازه فن است. رایج‌ترین اندازه‌های فن برای کارت‌های گرافیک شامل 75 میلی‌متر، 90 میلی‌متر، 95 میلی‌متر است.

همچنین بسیار مهم است که طراحی فن با هیت‌سینک مطابقت داشته باشد. متاسفانه برخی از فن‌های کارت گرافیک به‌ویژه در موارد جایگزین ساخت چین هستند که از سایز استاندارد کوچک‌تر ساخته می‌شوند.

پایه نصب

نکته بعدی که در خرید فن کارت گرافیک باید به آن دقت کنید، نقاط پایه برای نصب فن است. بسیار مهم است که پایه و نقاط نصب را در موقعیت درست فن قرار دهید، در غیر صورت، قطعاً با مشکل مواجه خواهید شد. با این‌حال اگر قبل از خواندن این راهنما، ف ن را خریداری کرده‌اید، می‌توانید با استفاده از یک چسب فوق‌العاده قوی، فن را در محل دقیق کارت گرافیک بچسبانید. این یک راه‌حل موقت است و برای دائمی می‌تواند آسیب بزند.

رابط (Connector)

نکته مهم دیگر در خرید فن کارت گرافیک رابط یا اصطلاحاً کانکتور است. معمولاً یک کارت گرافیک با یک فن با یک کانکتور 4 پین استاندارد ارائه می‌شود، اما یک کارت گرافیک با چندین فن، (دو یا سه فن) دارای کانکتورهای متعدد با پایه‌های بیشتر بین 5 تا 6 است.

همان‌طور که در تصویر بالا یک کارت گرافیک Asus Strix می‌بینید، فن A، B، و C دارای کانکتورهای مختلف است. بنابراین در هنگام خرید فن باید از تعداد کانکتور آن مطمئن شوید.

ذکر این نکته در خرید فن کارت گرافیک بسیار حائز اهمیت است، این‌که سایز فن با براساس تعداد فنی که در پنل روی کارت گرافیک قرار می‌گیرید، متفاوت است، بنابراین همیشه قبل از تهیه فن باید اندازه آن براساس پنل کارت گرافیک را در نظر بگیرید.

جهت جریان هوا

یکی دیگر از نکات مهم در خرید فن کارت گرافیک در نظر گرفتن جریان هوا براساس عملکرد فن است. بسیاری از فن‌های کارت گرافیک دارای فلش هستند که جهت جریان هوا را نشان می‌دهند. اگر فن شما دارای این فلش نیست یک قانون کلی و استاندارد وجود دارد و آن این است که هوا همیشه از جلو، جایی که برچسب مارک فن وجود دارد، ورود و از پشت خارج شود. فن‌هایی که دارای جریان هوا از بالا و خروجی نزدیک کیس هستند، یک انتخاب ایده‌آل برای کارت گرافیک است.

سوالات کلیدی در خرید فن کارت گرافیک

علاوه بر تعداد فن مورد نیاز برای کارت گرافیک ممکن است یکسری سؤالات دیگر در هنگام خرید فن کارت گرافیک پیش بیاید که ما به‌طور خلاصه در ادامه به آن اشاره کرده‌ایم. پیشنهاد ما این است که برای گرفتن خرید فن کارت گرافیک استاندارد و اصلی با مشاورین مدیران شاپ تماس بگیرید. این مجموعه با بهره‌مندی از بهترین متخصصین می‌توانند بهترین خرید فن کارت گرافیک را در اختیار خریداران قرار دهند.

چگونه نمودار منحنی فن کارت گرافیک را تست کنیم؟

روی کنترل لغزنده زیر برچسب فن گزینه «فعال کردن کنترل فن دستی (Enable Manual Fan Control)» کلیک و آن را نگه دارید. سپس با توجه به سطح توان موردنظر فن را بکشید. اگر صدای آن زیاد بود آن را به سمت چپ ببرید تا سرعت فن را کاهش دهید. اگر می‌خواهید خنک کننده و جریان هوای بهتر و بیشتری برای فن فراهم کنید، آن را به سمت راست بکشید.

عمر فن کارت گرافیک چقدر است؟

معمولاً عمر فن‌های کارت گرافیک نزدیک به 2 است البته اگر 24 ساعت در روز و با سرعت کامل کار کنید. اما اگر یک فن دارای کارکرد متوسط تا کم باشد، ممکن است تا پنج سال نیز دوام بیاورد. توجه داشته باشید که برای افزایش عمر فن باید از بالا رفتن دمای کارت گرافیک جلوگیری کنید. همچنین به‌طورمرتب فن کارت گرافیک و دریچه‌های تهویه هوا را از گردوغبار پاک کنید.

فن کارت گرافیک RTX 3080 تا چقدر دما را تحمل می‌کند؟

به‌طور رسمی، حداکثر دمای کارت گرافیک برای همه‌کارت‌های RTX 3000 و به‌ویژه 3080 روی 93 درجه سانتی‌گراد تنظیم شده است. سری AMD RX 6800 هم در دمای 90 درجه سانتی‌گراد می‌تواند کار کند و زمانی که از hotspot استفاده می‌کنید، دمای 95 درجه سانتی‌گراد ایده‌آل است. توجه داشته باشید که اکثر پردازنده‌های گرافیکی می‌توانند بدون مشکل تا دمای 80 درجه سانتی‌گراد کار کنند.